Menü
Menü
Hizmetlerimiz
YTKDL
Fonksiyonel Testler
YTKDL, başta TÜBİTAK BİLGEM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü (BTE) olmak üzere TÜBİTAK bünyesinde çok sayıda projeye test süreci boyunca test hizmeti vermektedir. Test hizmetleri; CMMI ve ISO/IEC 12207 Yazılım Yaşam Döngüsü süreçlerine uygun olarak, akreditasyon alanı olan IEEE 1012 standardı çerçevesinde yürütülmektedir. YTKDL test çalışmalarında görev alan tüm uzmanlar, öncelikle uluslararası ISTQB Temel Seviye Sertifikası’na sahip olmaktadır. Yazılım projelerinin en başında çalışmalara dâhil olan YTKDL test mühendisleri, projenin kabul testleri ve teslimatına kadar “bağımsız test” prensibine uygun olarak katkıda bulunmaktadır.
Tamamlanmış olan BTE projelerinden kazanılan uzmanlık alanlarından bazıları aşağıdaki gibidir:
- Hava Trafik Simülasyonu (ATCTRSIM)
- Raylı Sistemler Simülasyonu (RAYTES)
- Kontrolör Seçme Yazılımı (KONSEY)
- Demiryolu Yerli Sinyalizasyon Projeleri (YS03, YS06, YS09)
- Elektronik Belge Yönetim Sistemi (E-BELGEM)
- Taktik Konsol Yazılımı (TAKSİS)
- Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi (GIS)
- İkaz Alarm Sistemleri (AFAD)
- Kuş Radarı (KUŞRAD)
- Akıllı Kara Aracı (AKAY)
- Arama Motoru (DAMLA)
- Görüntü Kıymetlendirme (IYON, VISKON)
- Hava Aracı Takip Sistemleri (HATS)
- Sayısal Kayıt Arşive ve Analiz Sistemi (SKAAS)
- İkaz Alarm Sistemi (İKAS)
- Afet ve Acil Durum Yönetim Planları Takip Sistemi (PLANSIS)
Yazılım test hizmetleri tam zamanlı ve proje süresi boyunca verilen bir hizmetle sınırlı kalmamıştır. Kazanılan tecrübeler ışığında, kabul testlerine veya teslimata hazırlanan ya da tedarik edeceği yazılımı sınamak isteyen ama dokümantasyon eksiği ya da zaman baskısı olan kamu kuruluşlarına da kısa süreli yoğunlaştırılmış keşifsel test desteği sağlanmıştır. Bu testlerde kısa sürede bulunan çok sayıda hata raporlanarak kurumların teslimatlara hatalı ürünlerle gitmesinin ve zarar etmesinin önlendiği gözlenmiştir.
Bu tür destek verilen ve yüksek verim alınan kurumlar aşağıda listelenmiştir:
- Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü (BAHUM, Maliye Bakanlığı)
- Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBIM), TRABIS yazılımı
- Göç İdaresi Başkanlığı, GÖÇNET Yazılımı
- İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Üniversite Bilgi Yönetim Sistemi Yazılımı (ÜBYS)
Kullanılabilirlik Testleri
Akıllı telefonların yaygınlaşması ve internet kullanımının gün be gün artması ile birlikte kullanıcı arayüzleri, bilgisayar ekranları kadar cep telefonları, ev aletleri, kol saatleri ve otomobillerde de vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Bu nedenle en az çaba, en kısa sürede, en güvenli ve güvenilir şekilde işleri tamamlamanın yolu arayüzlerin kullanılabilirliğinden geçmeye başlamıştır. E-dönüşüm projeleri ile Türkiye’de kamu yazılımları daha büyük bir kesime hitap etmeye başlamış, engelli, yaşlı, eğitimsiz demeden herkesin rahatlıkla kullanabileceği yazılımlara ihtiyaç artmıştır. YTKDL kurulduktan kısa süre sonra, TSE ile koordineli olarak TS ISO/IEC 9241-151 Web Kullanıcı Arayüzü standardına yönelik laboratuvar kurma çalışmalarınabaşlamış, kurulan laboratuvar 2017 yılında akredite edilmiştir. Kullanılabilirlik kapsamında Kamu Kurumları İnternet Siteleri (KAKİS) Kılavuzu için bir kontrol listesi hazırlanmış ve bu kapsamda çok sayıda kamu web sitesi değerlendirilerek raporlanmıştır. KAKİS rehberi (güncellenen hali ile KAMİS), TS ISO/IEC 9241-151 standardı ve ABD Sağlık Bakanlığının “Research based Usability Guidelines” adlı rehberinin maddeleri incelenerek izlenebilirlik çalışması gerçekleştirilmiş ve akreditasyon kapsamında kapsamlı kontrol listeleri üretilmiştir. Üretilen kontrol listeleri birden fazla değerlendiricinin sisteme dâhil olacağı ve maddeleri değerlendireceği bulut sistemine aktarılmıştır. Göz izleme cihazı, kameralar ve ses sistemleri ve gerekli görüntü ve ses yalıtımları uygulanarak oluşturulan kullanılabilirlik test laboratuvarı hizmete açılmış ve projelerin ihtiyaçları doğrultusunda testler gerçekleştirilmeye başlanmıştır.
Kullanılabilirlik değerlendirmesi ve testleri gerçekleştirilen kurumlar ve projeler aşağıdaki gibidir:
- Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK)
- TÜBİTAK Web siteleri
- Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü (BAHUM, Maliye Bakanlığı)
- Kontrolör Seçme Yazılımı - 2 (KONSEY-2)
- İkaz Alarm Sistemi (İKAS)
- Afet ve Acil Durum Yönetim Planları Takip Sistemi (PLANSIS)
- Elektronik Belge Yönetim Sistemi (E-BELGEM)
- Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBIM), TRABIS yazılımı
- İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Üniversite Bilgi Yönetim Sistemi Yazılımı (ÜBYS)
Statik Kod Analizi & Yazılım Kalitesi
Değerlendirme Hizmetleri
Yazılım sistemleri gittikçe büyümekte ve çeşitlilik arzetmektedir. Yazılımda mevcut tüm hataların testlerde tespit edilmesi imkânsızdır. Dinamik testlerde tespit edilemeyen çoğu hatanın statik testlerde ve deneyim-temelli testlerde tespit edildiği görülmektedir. Yazılım projelerinde yazılımın kalitesine çoğunlukla önem verilmez, bunun için personel ve bütçe tahsis edilmez. Çünkü öğrenilmesi zordur, maliyetlidir ve faydalı olmayacağına dair bir önyargı hâkimdir. YTKDL, yazılım test hizmetlerine tamamlayıcı hizmet olarak statik kod analizleri ve yazılım kalitesi değerlendirme faaliyetlerini de gerçekleştirerek, başta kamu olmak üzere sektörün daha kaliteli yazılımlar geliştirmesi için farkındalık oluşturmayı, modeller ve pratik araçlar geliştirmeyi, yönetimsel ve teknik raporlar sunarak iyileştirmelerini takip etmeyi hedeflemiş ve gerçekleştirmektedir. Yazılım kalite metrik ölçümü için NASA ve ABD Savunma Bakanlığı projelerinde kullanılan McCabe IQ/EQ araçları ile akademik çevrede tercih edilen Understand araçlarının yanı sıra SonarQube, Eclipse Metrics gibi açık kaynak kodlu araçlar da kullanılarak yazılım büyüklüğü, karmaşıklık, kuplaj, bağımlılık, bütünlük kaybı gibi çeşitli kalite nitelikleri ölçümünde ve analizinde uzmanlık kazanılmıştır. Ayrıca Klocwork gibi ticari, Findbugs, PMD, SonarQube, CCFinder gibi açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılarak da statik kod analizleri ve kod klon analizleri gerçekleştirilmiş ve SQL aşılama, bellek sızıntısı, kod klonları, ölü kod, bellek taşması gibi uygulama güvenlik açıklarına sebebiyet verecek anomaliler konusunda birikim elde edilmiştir. Elde edilen bu birikim ve tecrübeler ile projeler ve kurumlar, fahiş lisans ücretleri ödemeden ve yazılım kalitesi konusunda gerekli yoğun bilgiyi edinmeye gerek kalmadan yazılımlarını analiz ettirebilmekte ve kısa süre içerisinde çoğu sorunun testlere gitmeden çözümlenmesini sağlayabilmektedir. Metrik ölçümleri ve statik kod analizi tecrübelerinin emniyet kritik yazılımlarda önem kazanan yazılım güvenilirliği modellerine uygulanması için AR-GE çalışmaları devam etmekte, yazılımları kalitesine göre notlandırarak belgeleyen uluslararası bakım yapılabilirlik modelleri incelenmektedir. Yazılım kalite modelleri, yazılım ürün kalitesine bakarak yazılımların, proje tekliflerinin, KOBİ’lerin ve kurumların derecelendirilmesinde ve Bilgi Teknolojileri (BT) denetimlerinde kullanılmaktadır.
TÜBİTAK bünyesindeki; Bilişim Teknolojileri Enstitüsü (BTE)’nün E-BELGEM, İKAS, RAYTES, KUŞRAD, ATCTRSIM, TAFRISK, TAKSIS, YTDABIS, UDSP, TARGEM, PLANSIS projeleri, Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE)’nün DF, SGS ve MINDER projeleri, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBIM)’nin TRABIS projesi, Siber Güvenlik Enstitüsü (SGE)’nün Ağ Geçidi ve VKÖS projeleri ve Yazılım Teknolojileri Enstitüsü (YTE)’nün EBİS projesi gibi çok sayıda projede periyodik olarak gerçekleştirilen yazılım kalite değerlendirme faaliyetleri, aşağıdaki kurumların yazılımlarında da gerçekleştirilmiş ve/veya gerçekleştirilmeye devam etmektedir.
Yazılım kalite değerlendirme faaliyetleri, aşağıdaki kurumların yazılımlarında da gerçekleştirilmiş ve/veya gerçekleştirilmeye devam etmektedir:
- Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü (BAHUM, Maliye Bakanlığı)
- Göç İdaresi Başkanlığı, GÖÇNET Yazılımı
- Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ)
- İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Üniversite Bilgi Yönetim Sistemi Yazılımı (ÜBYS)
- Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)
- Sayıştay BT Denetimi, Türk Patent Enstitüsü (TPE) Marka Yazılımı
Yazılım Performans & Yük Test Hizmetleri
Laboratuvar kapsamında, performans, yük ve stres testleri gerçekleştirilmektedir. Sunucu-istemci ilişkisi bulunan web tabanlı uygulamalarda koşturulan bu testler, sistemin ideal durumdaki kapasitesini belirlediği gibi darboğazlarını da ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Performans test senaryoları, paydaş kurum ile birlikte belirlenir ve ihtiyaçlara uygun test ortamı oluşturulur. Teste tabi sistemin işleyişine uygun olarak test koşumları belirlenir. Test sonuçları, herbir koşuma ait sonuçları ve sistemin genel değerlendirmesini içerecek şekilde raporlanır ve değerlendirme raporları hazırlanır.
Performans testi gerçekleştirilen kurumlar ve projeler aşağıdaki gibidir:
- TÜBİTAK BİLGEM BTE E-BELGEM Projesi EBYS
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Web sitesi
- Maliye Bakanlığı - İç Denetim Koordinasyon Kurulu (İDKK) İç Denetim Sistemi
- Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKI Web Sitesi)
- Göç İdaresi Başkanlığı, GÖÇNET Yazılımı
- İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Üniversite Bilgi Yönetim Sistemi Yazılımı (ÜBYS)
Eğitim ve Danışmanlık
YTKDL, elde ettiği bilgi birikimi ve tecrübeyi çeşitli platformlarda kamuoyu ile paylaşmayı görev edinmiştir. Bu amaçla birtakım tanıtım, eğitim ve işbirliktelik faaliyetleri düzenlenmiş ve düzenlenmeye devam etmektedir.
Bu amaçla gerçekleştirilen faaliyetlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Kamu Kurumlarına Yönelik Yazılım Test ve Kalite Değerlendirme Merkezi (YTKDM) Çalıştayı, Ankara, 2014
- TBD Eğitimleri
- Teknopark Seminerleri (Gebze, Sakarya, Kocaeli, İTÜ)
- Üniversite seminerleri (Sabancı Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Beykent Üniversitesi)
- AB Çerçeve ve Ufuk2020 Programları Etkinlikleri (Portekiz, Belçika, Lüksemburg)
- İstanbul Şehir Üniversitesi'nde "Yazılım Test ve Kalite Değerlendirme Teknikleri" lisansüstü dersi
- BİLGEM'e Davetli Misafirlerin Seminerleri (Keytorc, Sabancı Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi)
- Bulut Bilişim Standartları Çalıştayı 2015
Bulut Test ve Kalite Platformu
YTKDL bünyesinde, geleneksel ve bulut bilişim tabanlı sistemlerin test ve kalite değerlendirmesi için altyapı sağlanması amacıyla Bulut Test ve Kalite Platformu geliştirilmektedir. Bu platformda aşağıdaki servisler sağlanmaktadır:
Bulut Üzerinde Performans Testi Servisi (PTaaS)
Geleneksel yazılım uygulamalarının ve esnek kullanımın önemli olduğu yeni nesil bulut tabanlı uygulamaların performans testlerinin, bulut bilişim altyapısı ile sağlanan geniş ölçekli kullanıcı benzetimleri sayesinde, gerçek hayat kullanımlarına yakın trafik seviyesinde esnek olarak gerçekleştirilebilmesini sağlayan test servisidir. PTaaS, Apache JMeter entegrasyonu sayesinde ölçeklenebilir, dağıtık bir performans testi servisi sunar. Kullanıcılar yalnızca birkaç adımda bir test ortamı tanımlayabilir ve herhangi bir JMeter testi oluşturabilir/yükleyebilir; PTaaS tanımlanan ortamı otomatik olarak oluşturur ve testleri dağıtarak koşturur. Kullanıcılar, web tabanlı bu uygulama üzerinden performans testinin tüm aşamalarını kolaylıkla gerçekleştirebilir, sunulan gerçek zamanlı grafikler ile tüm test akışını anlık görüntüleyebilir.
Bulut Üzerinde Test Otomasyonu Servisi (TAaaS)
Geleneksel yazılım uygulamalarının ve yeni nesil bulut bilişim uygulamalarının test otomasyonlarının, bulut bilişim altyapısı kullanılarak talebe uygun konfigürasyonda uyumluluk testlerinin, yüksek hacimli test otomasyonlarının verimli olarak gerçekleştirilebilmesini sağlayan test servisidir. TAaaS, bulut bilişim kaynakları aracılığıyla yüksek hacimli regresyon testleri ve iterasyonları koşturulmasına olanak tanır. Selenium entegrasyonu sayesinde tanımlanan test betiklerini otomatik olarak ölçeklendirir ve dağıtarak koşturur. Farklı tür ve sürümlerde internet tarayıcıları ve işletim sistemleri seçenekleri sunarak uyumluluk testi gerçekleştirilmesine olanak tanır. Kullanıcılar, çeşitli işletim sistemleri ve tarayıcı kombinasyonlarından test ortamları seçebilir ve herhangi bir Selenium betiği oluşturabilir/yükleyebilir; TAaaS, seçilen test ortamını otomatik olarak yapılandırır ve tüm test betiklerini seçilen ortamlarda paralel olarak koşturur. Kullanıcılar, bu uygulama sayesinde herhangi bir altyapı yönetmeden test süreçlerini hızlandırıp test kapasitelerini kolaylıkla artırabilirler.
Bulut Üzerinde Kullanılabilirlik Değerlendirmesi Servisi (UaaS)
Geleneksel yazılım uygulamalarının ve geniş ölçekte, yüksek çeşitlilikte kullanıcı kitlesine hitap eden yeni nesil bulut bilişim tabanlı uygulamaların kullanılabilirlik değerlendirmelerinin, bulut bilişim altyapısı ile sağlanan erişim kolaylığı sayesinde, tanımlı rehberler üzerinden, gerçek hayat kullanımlarına yakın kullanıcı tipleri ve alan uzmanları tarafından gerçekleştirilebilmesini sağlayan değerlendirme servisidir. UaaS, yazılım uygulamalarının tanımlanan standartlara/kılavuzlara/önerilere (ISO 9241-151, KAMIS, Nielsen Sezgisel vb.) göre değerlendirilmesi için bir platform sağlar. Gerçek dünya kullanıcı profillerini temsil eden değerlendiricileri erişilebilir hale getirir ve kapsamlı bir kullanılabilirlik değerlendirmesi imkânı sunar. Kullanıcılar, değerlendirilecek yazılım ürünü için yalnızca birkaç adımda bir değerlendirme türü ve profili tanımlayabilir; UaaS, tanımlanan değerlendirme için değerlendiricilere otomatik olarak davet gönderir. Kullanıcılar seçime bağlı olarak, değerlendiricilere ait tekil puanlamaları, tüm değerlendiricilerin bileşke puanını ve bunlar üzerinden hesaplanan istatistiksel sonuçları görüntüleyebilirler.
Bulut Bilişim Standartları ve Sertifikasyon Servisi (CaaS)
Milli bulut bilişim uygulamalarının oluşturulacak bulut bilişim standartlarına uygunluğunun, Bulut Test ve Kalite platformunda sunulan yazılım test ve değerlendirme servisleri üzerinden değerlendirilmesini sağlayan değerlendirme servisidir. Bu amaçla, Milli Bulut Standartlarının oluşturulmasına, geliştirmesi devam eden uluslararası bulut standartlarının iyileştirme ve geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulmaktadır. TSE MTC-159 “Bulut Bilişim ve Dağıtık Platformlar” (Ayna Komitesi) üyesi olarak, ISO/IEC JTC 1/SC 38 “Cloud Computing and Distributed Platforms” Komitesi faaliyetleri takip edilmekte, taslak standartlar incelenerek görüş bildirilmektedir.
Elektronik İmza Uyum Değerlendirme Hizmeti
Elektronik İmza Uyum Değerlendirme Hizmeti; elektronik imza atan ve/veya doğrulayan uygulamaların elektronik imza mevzuatında geçen uluslararası teknik standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi işlemidir. TÜBİTAK BİLGEM Test ve Değerlendirme Başkan Yardımcılığı Yazılım Test ve Kalite Değerlendirme Laboratuvarı tarafından verilen Elektronik İmza Uyum Değerlendirme Hizmeti, elektronik imza kabiliyetine sahip e-Reçete yazılımları, e-Fatura yazılımları ve Merkezi Veritabanı Hizmet Sağlayıcı (MTHS) yazılımlarını kapsamaktadır.
